Püskürtme Beton Karışım Oranları, normal
betona göre daha ince bir dizayna göre yapılmaktadır. Bunun iki nedeni vardır.
Birinci ve en önemli nedeni ince dizaynlı betonların kohezyonunun daha yüksek
olması ve uygulama yüzeyine daha kolay
tutunmasıdır. İkinci nedeni ise püskürtme betonda kullanılan pompaların daha
ince hortum ve basma grubuna sahip olmalarıdır.
Ancak püskürtme Beton Dizaynı yapılırken çok
ince bir agrega dağılımını sağlamak veya çimento (bağlayıcı) oranını yüksek
tutmak pompalanma ve yapışma özelliklerini artırırken çatlama ve büzülme
problemlerini de beraberinde getirir. Bu nedenle bir yandan mukavemetin
sağlanması, bir yandan çatlamanın önüne geçilmesi, bir yandan pompalamanın
sağlanması ve en önemlisi yapışma kuvvetinin yüksek olması için optimum bir
formüle ihtiyaç duyulur.
Kuru karışım sistemi ile uygulama yapılacaksa
iri agrega kullanımı neredeyse imkansız olur. Çünkü bu iş için üretilen
makineler oldukça düşük kapasiteli ve genelde iri agregaların basımını
sağlayamayacak nitelikte olmaktadır. Yaş sistem yapan makineler içinde de
helezonlu olanlar (rotor-stotor sistemi ile çalışanlar) yine kuru sistem
makinelerine benzer olduğu için iri agrega kullanımı kısıtlı olacak ve bir çok
Püskürtme Beton Dizaynı için uygun olmayacaktır. Pistonlu makineler ise piston
ve özelikle hortum çaplarına bağlı olarak daha iri agregalı Püskürtme Betonları
basabilmektedir. Bu yüzden püskürtme beton dizaynı yapılırken öncelik
kullanılan makinenin cinsine verilmektedir.
Yaş sistem pistonlu makinelerin kullanıldığı
şantiyelerde Püskürtme Beton Dizaynı daha sağlıklı ve daha kaliteli olarak
yapılabilir. Burada formül içeriği ile ilgili detaylı bilgi verilmeyecektir.
Zira kullanılan agrega, çimento ve katkı tipine göre çok farklı dizaynlar
oluşturulabilir.
Kuru Sistem püskürtme beton karışımında
çimento ve kum (ya da kırmakum) bulunur. Su ve Priz hızlandırıcı katkılar
karışıma hortumun ucunda ilave edilir. Bu nedenle çimento dozajının yüksek
olması durumunda bile son derece düşük mukavemetler ve yapışma özelliği elde
edilmektedir.
Kuru sistem Püskürtme Betonların geri seken
malzeme miktarı çok olduğu için zayiat ve buna bağlı olarak maliyet artacaktır.
Ayrıca şantiyede oluşan atık malzemelerin uzaklaştırılması ayrı bir sorun
olacaktır. Hala günümüzde bir çok şartname kuru sistem üzerine hazırlanmakta
olup sadece çimento dozajı ile dizayn belirlenmekte ve agrega kaynağına bağlı
olarak kullanılan kum veya kırmakum ile karışım elde edilmektedir. Ancak son
dönemlerde kullanımı yaş sisteme geçiş nedeni ile gittikçe azalmaktadır. Kuru
sistem Püskürtme Beton tarifinde genelde 400 doz çimento ve yaklaşık
1.700-1.800 kg/m3 agrega kullanımı öngörülür.
Yaş sistem Püskürtme Beton Dizaynı yapılırken
daha düşük çimento oranları ile daha yüksek mukavemetler elde edilmektedir.
İhtiyaca göre karışıma 5-15mm aralığında (1 No Mıcır) ve kimyasal katkılar
konarak mukavemet, yapışma kuvveti ve büzülme değerlerinde optimum sonuçlar
elde edilebilir. Birçok Beton Kimyasalları üreten firma (BASF, Sika gibi,)
shotcrete için uygun kimyasallar üretmektedir. Bu kimyasal katkılar Püskürtme
betonun özelliklerini iyileştirmek için çok uygundur.
Özetleyecek Olursak;
Kuru sistem için en az 400 kg çimento ve/veya bağlayıcı 1.700-1.800kg ince agrega ve nozle ucunda gerekli miktarda su ilave edilmelidir.
Yaş sistemde ise istenen mukavemet düzeyine bğlı olarak çimento miktarı belirlenmeli, karışıma su/çimento oranını azaltmak ve mukavemeti artırmak için gerekli kimyasal katkılar konulmalı ve pompa kapasitesine bağlı olarak 200-650kg/m3 5-15mm agrega ilave edilmelidir. Ancak pompanın Püskürtme Beton karışımını basma durumu da gözönünde bulundurulmalıdır.